Ik zweef een beetje tussen generatie X en generatie Y. Afhankelijk van welke bron je gebruikt, behoor ik tot de ene of tot de andere generatie. Kort gezegd: de generatie die opgroeide zonder of met internet. Ik heb de opkomst van Hyves, Facebook, Instagram en Whatsapp meegemaakt, maar weet ook nog hoe een leven zonder internet was. Zelfs zonder kabel tv. Naast school en de lokale bibliotheek hadden we destijds amper toegang tot informatie. Hoe anders is dat nu? Onbeperkte toegang tot de wereld maakt onze wereld groter. Het maakt het delen van kennis en oplossingen voor welk probleem dan ook, makkelijker. En na 30 jaar internet zijn we rijk aan informatie, maar ook een tikje “armer”. Armer in contact. Gericht op de wereld, zou je bijna je directe omgeving vergeten.
En dan komt de “generatie Z” om de hoek. Ze weten wat een recessie is, want hebben het al meegemaakt en met zes jaar oud kunnen ze je alles vertellen over klimaatverandering en de plastic soup. Mijn kinderen groeiden op met een ipad. Swipen is hun lust en hun leven en op google weten ze alles te vinden. Vaak beter en sneller dan ik dat kan. Voor hun is de digitale wereld doodnormaal. Net als digitale netwerken. Een slimme energiemeter die het energieverbruik in huis weergeeft is normaal voor ze. Net als de auto-deel-app waarop je aan kan geven wanneer je de electrische auto mee wil. En nog even en ze staan in winkels zonder kassa’s en kassieres en betalen ze met de chip in hun telefoon.
Ik kan echt genieten van die ontwikkelingen, maar vraag me vaak af wat voor soort overheid bij die manier van leven gaat passen. Waar eerdere generaties zich druk maakten over of er wel of niet een echt ‘loket’ in de buurt zou zijn, peinst deze generatie er niet eens meer over om langs het gemeentehuis of provinciehuis te gaan.
Ineffectief gedrag kan zo heerlijk en makkelijk zijn. Dat maakt ook dat afleren van dat gedrag best lastig is. Mensen houden van nature nou eenmaal niet van verandering en dus is het fijner om door te gaan op de oude, vertrouwde manier. Roken is daar een mooi voorbeeld van: velen begonnen er aan omdat het ‘stoer’ was, werden verslaafd, voelen de nadelen heus wel, kennen het slechte vooruitzicht van de grote kans op longkanker, en gaan tòch door met roken. Tegen beter weten in. Gewoon, omdat het zo moeilijk is om nieuw gedrag aan te leren. Je hoort de verslaafde rokers keer op keer argumenten gebruiken om vooral wel door te gaan met roken: ‘de dokter zegt dat stress door het stoppen met roken ook niet goed is’, ‘ik rook maar een pakje per dag en Piet werd daar ook 80 mee’, ‘dood gaan we toch‘, ‘ ik kan beter ontspannen met roken”. Noem maar op. Toch zijn er de afgelopen tien jaar massa’s mensen gestopt met roken en ik ken er niet een die terugkwam op die rare smoezen. Wel hoor ik mensen zeggen ‘Het was niet makkelijk, maar het leven zonder peuk, is toch leuker en vooral fitter.’ Een mooi vooruitzicht.
Voorbeeld van opwek van energie zonder CO2 en met winst voor allen!
Op grote schaal zitten we ook in onze afkick-fase. We zijn verslaafd aan fossiele brandstoffen, terwijl we weten dat ze niet goed voor ons zijn en dat we er eigenlijk mee moeten stoppen. Dat ‘afkicken’ gaat, net als bij roken, bij de een wat makkelijker dan bij de ander. Een grote groep begon zich de laatste jaren steeds meer te beseffen dat onze fossiele verslaving aan olie en gas veel negatieve effecten heeft. Zij groeiden op met zure regen en lekkende kranen en deden daar wat aan. Die groep is blij dat we met z’n allen steeds meer stappen zetten naar een economie zonder weggooi-plastic, zware diesels en vervuiling. Zij zien de voordelen van die nieuwe economie voor zich. Ze zien de positieve effecten van meer natuur, een schonere lucht, vinden innovatie interessant en elektrische auto’s en een waterstofeconomie wel tof.
Maar er is een groep mensen die niet zo van verandering houdt. Die gaan liever door op de oude manier. En om dat kracht bij te zetten en zeker te weten dat ze echt niet hoeven te veranderen, komen ze met allemaal smoezen. Zo proberen ze wetenschappelijk onderzoek onderuit te halen, kinderziektes van innovaties uit te vergroten tot mislukkingen, meten ze vaak met twee maten, en in het uiterste geval komt de term ’dood gaan we toch’ op tafel. Ze zien simpelweg de meerwaarde van de verandering niet. Ze kunnen zich niet voorstellen waarom het beter en leuker is om überhaupt een transitie door te maken.
En net als bij het voorbeeld van de rokers, moeten we ons vooral niet laten remmen door de (klimaat-)ontkenners. Door de mensen die verandering spannend vinden en hun kop in het zand steken. Maar...... we kunnen ze wel een handje helpen door wat concreter te zijn over hoe onze toekomst er uit ziet. Laten zien dat ze niet bang hoeven te zijn voor de verandering. Het benoemen van een duurzame, circulaire economie doet hen vaak alleen denken aan dingen die ze kwijt raken. We benoemen te weinig hoe die nieuwe economie er uit kan zien. Wat de voordelen zijn van de energietransitie. En wat ze terug krijgen voor dat wat ze in hun ogen allemaal verliezen of moeten laten.
Dat vereist wel keuzes en heldere taal van bestuurders, directies en beleidsmakers. Te lang zijn we te vaag gebleven. De reden waarom groene waterstof zo’n doorslaggevend succes is, is omdat het concreet is. Auto’s, treinen, vrachtwagens op waterstof, waterstof in plaats van aardgas als grondstof in de chemie, waterstof om huizen te verwarmen etc. Waterstof werd in amper drie jaar tijd de nieuwe oplossing voor de problemen rondom de winning van aardgas en een groot onderdeel van het Klimaatakkoord. En zelfs veel klimaatontkenners vinden groene waterstof toch best wel interessant. Dat geldt ook voor Tesla’s elektrische auto’s en bijvoorbeeld ook voor de kleine windmolens van EAZWind in Groningen. Meer dan tweehonderd kleine windmolens werden in Groningen geplaatst binnen vier jaar. Simpelweg omdat het een concrete, zichtbare oplossing is om iets tegen klimaatverandering te doen door samen een windmolen te exploiteren. En het levert ook nog eens geld op voor de energie-coöperaties. Een eerlijke verdeling van geld wordt zo realiteit.
Veel rokers die ik ken, stopten met roken EN gingen sporten. Vervolgens voelden ze zich extra fit en zagen ze er ook nog eens stukken beter uit. En dat is precies wat we gaan doen met de energietransitie: we stoppen met vervuilende fossiele brandstoffen EN creëren een fittere economie.
Regelmatig maakt mijn hart een sprongetje: een geluksmoment, een binnenpretje, een grote glimlach. Dat kan om verschillende redenen zijn, maar de laatste tijd zag ik een verband tussen de redenen: het was steeds als ik aan iets nieuws begon.
Na een lange verkiezingscampagne voor de provinciale verkiezingen in maart, begon op de dag na de verkiezingen de “ reis van een nieuwe coalitie”. Eerst met informerende gesprekken en daarna met formerende gesprekken. En in mei was daar een nieuw coalitieakkoord voor de provincie Groningen. Als college van Gedeputeerde Staten hebben we de prachtige en ook spannende eer en verantwoordelijkheid om samen te bouwen aan de toekomst van de provincie Groningen.
Van het gevoel dat je samen een route uitsippelt en niet precies weet wat je tegen gaat komen, daar kan ik van genieten. Het is als een reis plannen: we gaan op vakantie naar .... en het wordt vast mooi en warm, maar hoe het er precies uitziet weten we niet. We moeten keuzes maken onderweg: gaan we links of gaan we rechts? Geven we ons geld uit aan musea of aan ijsjes op het strand? Drinken we iederen avond een wijntje op het terras in het idyllische dorp of gaan we hardlopen in de omgeving? We weten het nog niet , maar mooi wordt het wel. En alleen van het idee al kun je genieten.
Dat gevoel van “excitement” als je aan iets nieuws begint, dat hebben natuurlijk veel mensen. Ook veel ondernemers die het lef hebben om een nieuw product in de markt te zetten. Ondernemers die op basis van cijfers, maar vaak ook op gevoel, een gat in de markt zien. En daar in springen en risico’s nemen, zonder zeker te weten wat het ze oplevert. Dat moet wel spannend zijn voor deze vele Groningers. Maar gelukkig kennen we heel veel start-ups en onderenemers die keer op keer mooie innovatieve producten op de markt brengen. Want wat hebben we die hard nodig voor de grote transities waar we in zitten. De landbouwtransite, de voedseltransitie, de energietransitie en de economische transitie vragen allemaal om nieuwe oplossingen voor nieuwe “problemen”.
En iedere keer als ik weer zo’n nieuw product zie, dan maakt mijn hart dus een sprongetje. Het doet me denken aan de spanning, aan het genieten van nieuwe ervaringen. Het onbekende van nieuwe samenwerkingen en nieuwe ontdekkingen.
Nog een paar weekjes en dan is het echt vakantie. Heerlijk genieten van zon, zee en natuur. Maar stiekem kan ik niet wachten tot eind augustus: als we weer verder op ontdekkingsreis mogen.
Vandaag liepen we met 40.000 mensen door Amsterdam om te laten zien en horen dat we actie voor het klimaat willen. Het moet en het kan anders! Ik voel me erg verantwoordelijk voor het tegengaan van klimaatverandering. En ik doe ook zoveel als mogelijk. Natuurlijk verduurzaming van ons huis ( inclusief regenwater-opvang voor droge tijden ), zoveel mogelijk op de fiets of met de bus, biologisch eten, minder vlees en consuminderen. Dat laatste doe ik ook door bijna al mijn kleding tweedehands te kopen.
Ook als gedeputeerde (die van die jurkjes) gaat me dat nog goed af. Marktplaats en United Wardrobe zijn geweldig. Je kunt zelfs zoektermen invoeren, zodat je een berichtje krijgt als er iets online komt. Gemak dient de mens 😉
Nou hou ik niet echt van winkelen, maar af en toe ga ik wel naar tweedehands kledingwinkels in Groningen. Nu ik vaker vertel dat je ook door tweedehands kleding te kopen bij kan dragen aan het milieu, word mij ook vaak gevraagd waar ik dat dan koop. Dus bij deze mijn veel gevraagde favoriete lijstje.
Vergeet dan niet om bij de voorjaarsschoonmaak ook alle kleding die je prachtig vindt, maar eigenlijk nooit draagt, in te brengen!
