Ineffectief gedrag kan zo heerlijk en makkelijk zijn. Dat maakt ook dat afleren van dat gedrag best lastig is. Mensen houden van nature nou eenmaal niet van verandering en dus is het fijner om door te gaan op de oude, vertrouwde manier. Roken is daar een mooi voorbeeld van: velen begonnen er aan omdat het ‘stoer’ was, werden verslaafd, voelen de nadelen heus wel, kennen het slechte vooruitzicht van de grote kans op longkanker, en gaan tòch door met roken. Tegen beter weten in. Gewoon, omdat het zo moeilijk is om nieuw gedrag aan te leren. Je hoort de verslaafde rokers keer op keer argumenten gebruiken om vooral wel door te gaan met roken: ‘de dokter zegt dat stress door het stoppen met roken ook niet goed is’, ‘ik rook maar een pakje per dag en Piet werd daar ook 80 mee’, ‘dood gaan we toch‘, ‘ ik kan beter ontspannen met roken”. Noem maar op. Toch zijn er de afgelopen tien jaar massa’s mensen gestopt met roken en ik ken er niet een die terugkwam op die rare smoezen. Wel hoor ik mensen zeggen ‘Het was niet makkelijk, maar het leven zonder peuk, is toch leuker en vooral fitter.’ Een mooi vooruitzicht.
Voorbeeld van opwek van energie zonder CO2 en met winst voor allen!
Op grote schaal zitten we ook in onze afkick-fase. We zijn verslaafd aan fossiele brandstoffen, terwijl we weten dat ze niet goed voor ons zijn en dat we er eigenlijk mee moeten stoppen. Dat ‘afkicken’ gaat, net als bij roken, bij de een wat makkelijker dan bij de ander. Een grote groep begon zich de laatste jaren steeds meer te beseffen dat onze fossiele verslaving aan olie en gas veel negatieve effecten heeft. Zij groeiden op met zure regen en lekkende kranen en deden daar wat aan. Die groep is blij dat we met z’n allen steeds meer stappen zetten naar een economie zonder weggooi-plastic, zware diesels en vervuiling. Zij zien de voordelen van die nieuwe economie voor zich. Ze zien de positieve effecten van meer natuur, een schonere lucht, vinden innovatie interessant en elektrische auto’s en een waterstofeconomie wel tof.
Maar er is een groep mensen die niet zo van verandering houdt. Die gaan liever door op de oude manier. En om dat kracht bij te zetten en zeker te weten dat ze echt niet hoeven te veranderen, komen ze met allemaal smoezen. Zo proberen ze wetenschappelijk onderzoek onderuit te halen, kinderziektes van innovaties uit te vergroten tot mislukkingen, meten ze vaak met twee maten, en in het uiterste geval komt de term ’dood gaan we toch’ op tafel. Ze zien simpelweg de meerwaarde van de verandering niet. Ze kunnen zich niet voorstellen waarom het beter en leuker is om überhaupt een transitie door te maken.
En net als bij het voorbeeld van de rokers, moeten we ons vooral niet laten remmen door de (klimaat-)ontkenners. Door de mensen die verandering spannend vinden en hun kop in het zand steken. Maar...... we kunnen ze wel een handje helpen door wat concreter te zijn over hoe onze toekomst er uit ziet. Laten zien dat ze niet bang hoeven te zijn voor de verandering. Het benoemen van een duurzame, circulaire economie doet hen vaak alleen denken aan dingen die ze kwijt raken. We benoemen te weinig hoe die nieuwe economie er uit kan zien. Wat de voordelen zijn van de energietransitie. En wat ze terug krijgen voor dat wat ze in hun ogen allemaal verliezen of moeten laten.
Dat vereist wel keuzes en heldere taal van bestuurders, directies en beleidsmakers. Te lang zijn we te vaag gebleven. De reden waarom groene waterstof zo’n doorslaggevend succes is, is omdat het concreet is. Auto’s, treinen, vrachtwagens op waterstof, waterstof in plaats van aardgas als grondstof in de chemie, waterstof om huizen te verwarmen etc. Waterstof werd in amper drie jaar tijd de nieuwe oplossing voor de problemen rondom de winning van aardgas en een groot onderdeel van het Klimaatakkoord. En zelfs veel klimaatontkenners vinden groene waterstof toch best wel interessant. Dat geldt ook voor Tesla’s elektrische auto’s en bijvoorbeeld ook voor de kleine windmolens van EAZWind in Groningen. Meer dan tweehonderd kleine windmolens werden in Groningen geplaatst binnen vier jaar. Simpelweg omdat het een concrete, zichtbare oplossing is om iets tegen klimaatverandering te doen door samen een windmolen te exploiteren. En het levert ook nog eens geld op voor de energie-coöperaties. Een eerlijke verdeling van geld wordt zo realiteit.
Veel rokers die ik ken, stopten met roken EN gingen sporten. Vervolgens voelden ze zich extra fit en zagen ze er ook nog eens stukken beter uit. En dat is precies wat we gaan doen met de energietransitie: we stoppen met vervuilende fossiele brandstoffen EN creëren een fittere economie.
